قَدْ سَمِعَ ٱللَّهُ قَوْلَ ٱلَّتِى تُجَٰدِلُكَ فِى زَوْجِهَا وَتَشْتَكِىٓ إِلَى ٱللَّهِ وَٱللَّهُ يَسْمَعُ تَحَاوُرَكُمَآ ۚ إِنَّ ٱللَّهَ سَمِيعٌۢ بَصِيرٌ ﴿١﴾
ئهی محمد (صلی الله علیه وسلم) بێگومان خوا بیستی و وهریگرت وتووێژی ئهو ئافرهتهی که گفتوگۆت لهگهلدا دهکات دهربارهی هاوسهرهکهی، سکاڵای خۆیشی بۆلای خوا دهبات، خوایش گوێی له گفتوگۆکهتان بوو، بهڕاستی خوا بیسهرو بینایه. (چوار ئایهتی سهرهتای ئهم سوورهته دهربارهی خهولهی کچی ثهعلهبهو مێردهکهی هاتۆته خوارهوه... ڕۆژێک مێردهکهی لێی تووڕه دهبێت و پێی دهڵێت: تۆ لهجێگهی دایکمی، خهوله دێت بۆ خزمهتی پێغهمبهر (صلی الله علیه وسلم)، باسهکهی بۆ دهگێڕێتهوه، دوای تاوێک حالهتی وهحی بهسهر پێغهمبهردا دێت و چوار ئایهتی سهرهتای ئهم سوورهته دادهبهزێت).
ٱلَّذِينَ يُظَٰهِرُونَ مِنكُم مِّن نِّسَآئِهِم مَّا هُنَّ أُمَّهَٰتِهِمْ ۖ إِنْ أُمَّهَٰتُهُمْ إِلَّا ٱلَّٰٓـِٔى وَلَدْنَهُمْ ۚ وَإِنَّهُمْ لَيَقُولُونَ مُنكَرًۭا مِّنَ ٱلْقَوْلِ وَزُورًۭا ۚ وَإِنَّ ٱللَّهَ لَعَفُوٌّ غَفُورٌۭ ﴿٢﴾
ئهوانهتان بههاوسهرانیان دهڵێن: تۆ له جێگهی دهیکمدایت، هاوسهرهکهیان بهو `قسهیه نابنه دایکیان، چونکه دایکیان تهنها ئهوانهن که ئهوانیان لێ بووه، ئهوانه قسهیهکی نابهجێ دهکهن وبوختانێکی ناپهسهند دهڵێن، بێگومان خوا چاوپۆشی دهکات و لێخۆش دهبێت (ئهگهر ئهوانه پهشیمان ببنهوه و داوای لێخۆشبوون بکهن)...
وَٱلَّذِينَ يُظَٰهِرُونَ مِن نِّسَآئِهِمْ ثُمَّ يَعُودُونَ لِمَا قَالُواْ فَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍۢ مِّن قَبْلِ أَن يَتَمَآسَّا ۚ ذَٰلِكُمْ تُوعَظُونَ بِهِۦ ۚ وَٱللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌۭ ﴿٣﴾
ئهوانهی وا به هاوسهرهکانیان دهڵێن و دوایی پهشیمان دهبنهوه لهوهی که وتویانه، ئهوه دهبێت کۆیلهیهک ئازاد بکهن پێش ئهوهی ئهو ژن و مێرده بهیهک بگهن، ئهو بڕیاره ئێوهی پێ ئامۆژگاری دهکرێت، خوایش ئاگاداره بهو کاروکردهوانهی ئهنجامی دهدهن...
فَمَن لَّمْ يَجِدْ فَصِيَامُ شَهْرَيْنِ مُتَتَابِعَيْنِ مِن قَبْلِ أَن يَتَمَآسَّا ۖ فَمَن لَّمْ يَسْتَطِعْ فَإِطْعَامُ سِتِّينَ مِسْكِينًۭا ۚ ذَٰلِكَ لِتُؤْمِنُواْ بِٱللَّهِ وَرَسُولِهِۦ ۚ وَتِلْكَ حُدُودُ ٱللَّهِ ۗ وَلِلْكَٰفِرِينَ عَذَابٌ أَلِيمٌ ﴿٤﴾
ئینجا ئهوهی کۆیلهی دهست نهکهوت، ئهوه دهبێت دوو مانگ لهسهر یهک بهڕۆژوو بێت پێش بهیهکگهیشتنیان، جا ئهوهی ناتوانێت به ڕۆژوو بێت، با شهست ههژار تێر بکات له ژهمێک خواردن، ئهوهی که باسکرا بۆ ئهوهیه باوهڕتان پتهو بێت بهخواو پێغهمبهرهکهی (چونکه خوا چارهسهر دادهنێت بۆ گیروگرفتهکان)، ئهو بڕیارانهش سنووری خوان، بۆ ئهوانهش که کافرن (ملکهچی فهرمانی خوا نابن) سزای به ئێش و ئازار بۆیان ئامادهیه.
إِنَّ ٱلَّذِينَ يُحَآدُّونَ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥ كُبِتُواْ كَمَا كُبِتَ ٱلَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ ۚ وَقَدْ أَنزَلْنَآ ءَايَٰتٍۭ بَيِّنَٰتٍۢ ۚ وَلِلْكَٰفِرِينَ عَذَابٌۭ مُّهِينٌۭ ﴿٥﴾
بهڕاستی ئهوانهی دژایهتی و دوژمنایهتی خواو پێغهمبهرهکهی دهکهن، سهرشۆڕ و خهجاڵهت و شکست خوردهن، ههروهک ئهوانهی پێش ئهمان که سهرشۆر و خهجاڵهت کران و تێکشکان، بێگومان ئێمه بهڵگه و نیشانهی ڕوون و ئاشکرامان ناردۆته خوارهوه لهسهر ئهم ڕاستیانه، جا بۆ ئهوانهی که کافرو بێ باوهڕن سزای ڕیسواکهر ئامادهیه...
يَوْمَ يَبْعَثُهُمُ ٱللَّهُ جَمِيعًۭا فَيُنَبِّئُهُم بِمَا عَمِلُوٓاْ ۚ أَحْصَىٰهُ ٱللَّهُ وَنَسُوهُ ۚ وَٱللَّهُ عَلَىٰ كُلِّ شَىْءٍۢ شَهِيدٌ ﴿٦﴾
له ڕۆژێکدا که خوا ههموویان زیندوو دهکاتهوه پێکهوه، ئهوسا ههواڵی ههموو کاروکردهوهکانیان پێ ڕادهگهیهنێت، خوا ئاماری کردووه ئهوان فهرامۆشیان کردووه، خوایش شایهت و ئاگایه بهسهر ههموو شتێکدا.
أَلَمْ تَرَ أَنَّ ٱللَّهَ يَعْلَمُ مَا فِى ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَمَا فِى ٱلْأَرْضِ ۖ مَا يَكُونُ مِن نَّجْوَىٰ ثَلَٰثَةٍ إِلَّا هُوَ رَابِعُهُمْ وَلَا خَمْسَةٍ إِلَّا هُوَ سَادِسُهُمْ وَلَآ أَدْنَىٰ مِن ذَٰلِكَ وَلَآ أَكْثَرَ إِلَّا هُوَ مَعَهُمْ أَيْنَ مَا كَانُواْ ۖ ثُمَّ يُنَبِّئُهُم بِمَا عَمِلُواْ يَوْمَ ٱلْقِيَٰمَةِ ۚ إِنَّ ٱللَّهَ بِكُلِّ شَىْءٍ عَلِيمٌ ﴿٧﴾
ئایه سهرنجت نهداوه که بهڕاستی خوا به ههرچی له ئاسمانهکان و زهریدا ههیه زانا و ئاگایه، سێ کهس نیه چپه بکهن بهیهکهوه خوا جوارههمیان نهبێت، پێنج کهس نیه ئهو زاته شهشهمیان نهبێت، لهو ژمارانه کهمتر یان زیاتریش نیه که ئهو لایان نهبێت و ئاگادار نهبێت به سرته و چپهیان، لهههر شوێنێک و لهههر کوێدا بن، پاشان له ڕۆژی قیامهتدا ئاگاداریان دهکاتهوه به ههموو ئهو کارو کردهوانهی که ئهنجامیانداوه، چونکه بهڕاستی خوا به ههموو شتێک زانایه.
أَلَمْ تَرَ إِلَى ٱلَّذِينَ نُهُواْ عَنِ ٱلنَّجْوَىٰ ثُمَّ يَعُودُونَ لِمَا نُهُواْ عَنْهُ وَيَتَنَٰجَوْنَ بِٱلْإِثْمِ وَٱلْعُدْوَٰنِ وَمَعْصِيَتِ ٱلرَّسُولِ وَإِذَا جَآءُوكَ حَيَّوْكَ بِمَا لَمْ يُحَيِّكَ بِهِ ٱللَّهُ وَيَقُولُونَ فِىٓ أَنفُسِهِمْ لَوْلَا يُعَذِّبُنَا ٱللَّهُ بِمَا نَقُولُ ۚ حَسْبُهُمْ جَهَنَّمُ يَصْلَوْنَهَا ۖ فَبِئْسَ ٱلْمَصِيرُ ﴿٨﴾
ئایا سهرنجت نهداوه لهوانهی قهدهغهی چپهیان لێ کراوه، کهچی لهوهودوا ههر دهگهڕێنهوه سهر ئهو ڕهفتارهی که لێیان قهدهغهکراوه، بهردهوام خهریکی چپهیهکن که ههمووی گوناهو دوژمنایهتی و نافهرمانی پێغهمبهره، کاتێکیش دێن بۆ لات جۆرێک سڵاوت لێ دهکهن، که خوا بهو شێوهیه سڵاوی لێ نهکردویت!! بهگاڵتهوه دهڵێن: ئهوه بۆچی خوا سزامان نادات بههۆی ئهو قسانهوه که دهیڵێین!! ئهوانه دۆزهخیان بهسه که بچنه ناوی و ببرژێنرێن تیایدا، ئای که سهرنجامێکی خراپه.
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ إِذَا تَنَٰجَيْتُمْ فَلَا تَتَنَٰجَوْاْ بِٱلْإِثْمِ وَٱلْعُدْوَٰنِ وَمَعْصِيَتِ ٱلرَّسُولِ وَتَنَٰجَوْاْ بِٱلْبِرِّ وَٱلتَّقْوَىٰ ۖ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ ٱلَّذِىٓ إِلَيْهِ تُحْشَرُونَ ﴿٩﴾
ئهی ئهو کهسانهی باوهڕتان هێناوه کاتێک چپه دهکهن بهیهکهوه، چپهیهک مهکهن که گوناهو دوژمنایهتی و نافهرمانی پێغهمبهر بێت، با چپهکانتان ههمووی دهربارهی چاکه و خواناسی و پارێزکاری بێت، لهو خوایه بترسن که ههر بۆ لای ئهو کۆدهکرێنهوه (بۆ لێپرسینهوه).
إِنَّمَا ٱلنَّجْوَىٰ مِنَ ٱلشَّيْطَٰنِ لِيَحْزُنَ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَلَيْسَ بِضَآرِّهِمْ شَيْـًٔا إِلَّا بِإِذْنِ ٱللَّهِ ۚ وَعَلَى ٱللَّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ ٱلْمُؤْمِنُونَ ﴿١٠﴾
بهڕاستی چپهی خراپ و نابهجێ ههر له شهیتانهوهیه، تا ئهوانه غهمبار بکات که باوهڕیان هێناوه، وه نهبێت ئهو چپهیه هیچ زیانێکیان پێ بگهیهنێت مهگهر ویستی خوای لهسهر بێت، دهبا ئیمانداران ههر پشت به خوا ببهستن تا له زیان به دوور بن.
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ إِذَا قِيلَ لَكُمْ تَفَسَّحُواْ فِى ٱلْمَجَٰلِسِ فَٱفْسَحُواْ يَفْسَحِ ٱللَّهُ لَكُمْ ۖ وَإِذَا قِيلَ ٱنشُزُواْ فَٱنشُزُواْ يَرْفَعِ ٱللَّهُ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ مِنكُمْ وَٱلَّذِينَ أُوتُواْ ٱلْعِلْمَ دَرَجَٰتٍۢ ۚ وَٱللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌۭ ﴿١١﴾
ئهی ئهوانهی باوهڕتان هێناوه کاتێک له دانیشتن و کۆبونهوهکاندا پێتان دهوترێت: ڕێ بدهن بهکهسانی ترو ئهڵقهی دانیشتنهکه فراوان بکهن، ئهوه ئێوهش فراوانی بکهن، ئهگهر ئێوه واتان کرد خوا پاداشتی فراوانتان پێ دهبهخشێت، کاتێکیش پێتان دهوترێت ههستن و جێگه چۆڵ بکهن، (بۆ پیاوماقووڵ و ڕیش سپی و گهورهکانتان) جێگه چۆڵ بکهن، جا ئهگهر واتان کرد خوای گهوره ئهوانهی ئیمانیان هێناوه له ئێوه و ئهوانهشتان زانست و زانیاریان پێدراوه چهندهها پلهو پایه بهرزیان دهکاتهوه، خوایش ئاگایه بهو کارو کردهوانهی که ئهنجامی دهدهن.
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ إِذَا نَٰجَيْتُمُ ٱلرَّسُولَ فَقَدِّمُواْ بَيْنَ يَدَىْ نَجْوَىٰكُمْ صَدَقَةًۭ ۚ ذَٰلِكَ خَيْرٌۭ لَّكُمْ وَأَطْهَرُ ۚ فَإِن لَّمْ تَجِدُواْ فَإِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٌۭ رَّحِيمٌ ﴿١٢﴾
ئهی ئهوانهی باوهڕتان هێناوه کاتێک ویستتان چپهیهک یان قسهیهکی نهێنی لهگهڵ پێغهمبهردا (صلی الله علیه وسلم) بکهن، پێش ئهو کاره خێرێک بکهن (بهگوێرهی توانا شتێک ببهخشن بهههژاران)، ئهوه چاکتره بۆتان و خاوێنتره، خۆ ئهگهر نهتان بوو، ئهوه چاک بزانن که خوا لێ خۆشبوو میهرهبانه.
ءَأَشْفَقْتُمْ أَن تُقَدِّمُواْ بَيْنَ يَدَىْ نَجْوَىٰكُمْ صَدَقَٰتٍۢ ۚ فَإِذْ لَمْ تَفْعَلُواْ وَتَابَ ٱللَّهُ عَلَيْكُمْ فَأَقِيمُواْ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتُواْ ٱلزَّكَوٰةَ وَأَطِيعُواْ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥ ۚ وَٱللَّهُ خَبِيرٌۢ بِمَا تَعْمَلُونَ ﴿١٣﴾
ئایا دهترسان له ههژاری پێش ئهوهی که به نهێنی قسه بکهن، خێرو چاکهیهک ئهنجام بدهن؟! جا کاتێکیش که نهتانکرد خوا ههر لێتان خۆش بوو، ده ئیتر ئێوه نوێژهکانتان بهچاکی ئهنجام بدهن و زهکات بدهن و فهرمانبهرداریی خواو پێغهمبهرهکهی بکهن، خوایش زۆر ئاگایه بهو کاروکردهوانهی که ئهنجامی دهدهن.
۞ أَلَمْ تَرَ إِلَى ٱلَّذِينَ تَوَلَّوْاْ قَوْمًا غَضِبَ ٱللَّهُ عَلَيْهِم مَّا هُم مِّنكُمْ وَلَا مِنْهُمْ وَيَحْلِفُونَ عَلَى ٱلْكَذِبِ وَهُمْ يَعْلَمُونَ ﴿١٤﴾
ئایا سهرنجی ئهوانهت نهداوه پشتگیریان له هۆزێك کرد، که خوا خهشمی لێ گرتوون و ڕقی لێیانه، ئهو دووڕووانه نه سهر به ئێوهن، نه سهر بهوانیشن، سوێند لهسهر درۆ دهخۆن له کاتێکدا که خۆشیان دهزانن...
أَعَدَّ ٱللَّهُ لَهُمْ عَذَابًۭا شَدِيدًا ۖ إِنَّهُمْ سَآءَ مَا كَانُواْ يَعْمَلُونَ ﴿١٥﴾
خوا سزایهکی سهخت و بهتینی بۆ ئاماده کردوون، بهڕاستی ئهوهی ئهوان دهیانکرد ڕهفتارێکی ناشیرین و کارێکی نابهجێ بوو.
ٱتَّخَذُوٓاْ أَيْمَٰنَهُمْ جُنَّةًۭ فَصَدُّواْ عَن سَبِيلِ ٱللَّهِ فَلَهُمْ عَذَابٌۭ مُّهِينٌۭ ﴿١٦﴾
ئهوانه سوێندهکانیان کردووه بهقهڵغان بۆ خۆیان تا سهروماڵیان سهلامهت بێت، بهو هۆیهشهوه بهربهستیان داناوه لهبهردهم بهرهو پێش چوونی ڕێبازی خوادا، ههر بۆیهش سزاو ئازارێکی سهرشۆرکهر بۆیان ئامادهیه.
لَّن تُغْنِىَ عَنْهُمْ أَمْوَٰلُهُمْ وَلَآ أَوْلَٰدُهُم مِّنَ ٱللَّهِ شَيْـًٔا ۚ أُوْلَٰٓئِكَ أَصْحَٰبُ ٱلنَّارِ ۖ هُمْ فِيهَا خَٰلِدُونَ ﴿١٧﴾
نه ماڵ و سامانیان نه ڕۆڵهکانیان ههرگیز نابنه هۆی ئهوهی که له دهست تۆڵهی خوا ڕزگاریان بکات، ئهوانه نیشتهجێی ناو دۆزهخن و تیایدا بۆ ههمیشه بهزیندوویی دهمێننهوه.
يَوْمَ يَبْعَثُهُمُ ٱللَّهُ جَمِيعًۭا فَيَحْلِفُونَ لَهُۥ كَمَا يَحْلِفُونَ لَكُمْ ۖ وَيَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ عَلَىٰ شَىْءٍ ۚ أَلَآ إِنَّهُمْ هُمُ ٱلْكَٰذِبُونَ ﴿١٨﴾
لهو ڕۆژهدا که خوا ههموویان زیندوو دهکاتهوه، دهست دهکهنهوه به سوێند خواردن ههروهك بۆ ئێوه سوێندیان دهخوارد، له کاتێکدا وادهزانن که ڕزگاریان دهبێت و شتێکیان دهست دهکهوێت!! (خوای گهوره له ناو خهڵکیدا ڕیسوایان دهکات و دهفهرموێت): ئاگاداربن که بهڕاستی ههر ئهوانن درۆزنن.
ٱسْتَحْوَذَ عَلَيْهِمُ ٱلشَّيْطَٰنُ فَأَنسَىٰهُمْ ذِكْرَ ٱللَّهِ ۚ أُوْلَٰٓئِكَ حِزْبُ ٱلشَّيْطَٰنِ ۚ أَلَآ إِنَّ حِزْبَ ٱلشَّيْطَٰنِ هُمُ ٱلْخَٰسِرُونَ ﴿١٩﴾
ئهوانه شهیتان زاڵ بووه بهسهریانداو داگیری کردوون، بهو هۆیهوه یادی خوای لهبیر بردوون، ئا ئهوانه دهسته و تاقم و حزبی شهیتانن، ئاگاداربن که بێگومان دهسته و تاقم و حزبی شهیتان خهسارهتمهند و زهرهرمهندن.
إِنَّ ٱلَّذِينَ يُحَآدُّونَ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥٓ أُوْلَٰٓئِكَ فِى ٱلْأَذَلِّينَ ﴿٢٠﴾
بهڕاستی ئهوانهی دژایهتی خواو پێغهمبهرهکهی دهکهن ئا ئهوانه له نزمترینترینی خهڵکین له دنیاو قیامهتدا.
كَتَبَ ٱللَّهُ لَأَغْلِبَنَّ أَنَا۠ وَرُسُلِىٓ ۚ إِنَّ ٱللَّهَ قَوِىٌّ عَزِيزٌۭ ﴿٢١﴾
خوا بڕیاریداوه که: بێگومان ههر خۆم و پێغهمبهرهکانم سهرکهوتوو دهبین، چونکه بهڕاستی ههر خوا خۆی بههێزو باڵادهسته.
لَّا تَجِدُ قَوْمًۭا يُؤْمِنُونَ بِٱللَّهِ وَٱلْيَوْمِ ٱلْءَاخِرِ يُوَآدُّونَ مَنْ حَآدَّ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥ وَلَوْ كَانُوٓاْ ءَابَآءَهُمْ أَوْ أَبْنَآءَهُمْ أَوْ إِخْوَٰنَهُمْ أَوْ عَشِيرَتَهُمْ ۚ أُوْلَٰٓئِكَ كَتَبَ فِى قُلُوبِهِمُ ٱلْإِيمَٰنَ وَأَيَّدَهُم بِرُوحٍۢ مِّنْهُ ۖ وَيُدْخِلُهُمْ جَنَّٰتٍۢ تَجْرِى مِن تَحْتِهَا ٱلْأَنْهَٰرُ خَٰلِدِينَ فِيهَا ۚ رَضِىَ ٱللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُواْ عَنْهُ ۚ أُوْلَٰٓئِكَ حِزْبُ ٱللَّهِ ۚ أَلَآ إِنَّ حِزْبَ ٱللَّهِ هُمُ ٱلْمُفْلِحُونَ ﴿٢٢﴾
کهسانێکت دهست ناکهوێت باوهڕ بهێنن به خواو به ڕۆژی دوایی، لهکاتێکدا کهسانێکیان خۆش بوێت که دژایهتی خواو پێغهمبهرهکهیان کردبێت، ئهگهرچی ئهو دوژمنانه باوو باپیریان بن یان نهوهیان بن یان برایان بن یان عهشیرهتیان بن، ئهوانهی که بهو شێوهیهن (ئیمان و باوهڕیان له ههموو کهسێک لا به نرخترو پیرۆزتره)، خوا ئیمان و باوهڕی لهدڵیاندا چهسپاندووهو جێگیری کردووهو له بههرهو میهرهبانی تایبهتی خۆی، وه به هێزو گیانێکی تایبهتی لهلایهن خۆیهوه (مهبهست قورئان و ئیمانه) پشتگیری کردوون و یارمهتی داون، سهرنجامیش دهیانخاته باخهکانی بهههشتهوه که چهندهها ڕوبار بهژێر درهخت و کۆشکهکانیدا تێ دهپهڕێت، هاوڕێ لهگهڵ ژیانی بهبڕاوهدا، ئهوانه خوا لێیان ڕازیه و ئهوانیش له خوا ڕازین، ئا ئهوانه دهستهو تاقم و حزب و لایهنی خوای گهورهن، ئاگاداربن که بهڕاستی ههر لایهن و حزب و دهسته و تاقمی خوا سهرکهوتوو و سهرفرازن.